Yeniden Refah Partisi’nin, Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Kadir Çalışıcı ile yaptığımız sohbette, esnafı ziyaret ettiğini, sorunları yerinde tespit ettiğini belirttikten sonra, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, küçük işletmelerin, AVM’ler karşısında korunması gerektiğini söyledi. AVM ve esnafla ilgili somut önerileri ile de dikkat çekti.
ETO Başkanı Sayın Metin Güler de ESPARK AVM’nin içinde yöresel ürünler pazarı açılmasına tepki göstererek, bu şekilde satış yapılmasına izin verenlerin, vergisini ödeyen ve yükümlerini yerine getiren tüccar ve esnafı mağdur ettiğini belirterek, şehri sahipsiz sananlarla mücadele etmeye devam edeceklerini vurguladı.
Ülkemizde, kent ve ilçe merkezlerimizde kurulan süper marketler, başta bakkallar olmak üzere, küçük esnaf aleyhine haksız rekabet ortamı yaratarak, onları zor durumda bırakmış ve her yıl on binlercesinin kepenk kapatmasına sebep olmuştur.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) verilerine göre, 2023’ün ilk 8 ayında kapanan iş yeri sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 artış gösterdi. 8 ayda 71 bin 500 esnaf kepenk kapattı. CHP Manisa Milletvekili Sayın Bekir Başevirgen ise “2023'de her ay ortalama 8 bin 950 esnaf kepenk indirdi” dedi.
Geçmiş yıllarda da TESK Başkanı Sayın Bendevi Palandöken de “TESK istatistiklerine göre; 2005 yılının başından Nisan 2013 sonuna kadar 1 milyon 137 bin 698 esnaf işini bırakarak, sicil kaydını sildirdi.” tespitini kamuoyu ile paylaşmıştı.
Türkiye Terziler, Konfeksiyoncular ve Hazır Giyim Sanatkârları Federasyonu Genel Başkanı ve Eskişehir Seyyar Tuhafiyeciler ve İşportacılar Odası Başkanı, Sayın Ali Safa Şen, 2012 yılını değerlendirerek, " 2013 yılında da AVM’ler açılmaya devam ederse, küçük esnafın durumu iyice zora düşer" sözlerini sözde bırakmadı sürekli gündemde tuttu.
Aslında AKP iktidarı tarafından AVM’lerle ilgili bir yasa hazırlanmıştı. Yasa taslağında, Bakkal ve küçük marketlerin yaşamasını sağlamak için dev alışveriş merkezi olan süpermarketlerin şehir içinde açılmasına izin verilmeyecek. Mevcutlar da, beş yıl içinde kent dışına taşınacak, aksi halde kapatılacak.
Bakanlar Kurulu, küçük esnafı korumak, bakkal ve marketlerin yaşamasını sağlamak için dev alışveriş merkezi niteliğindeki süpermarketleri şehir dışına çıkaracak tasarıyı benimsedi. Ekonomik krizden en çok etkilenen esnaf eylemlerini de dikkate alan Bakanlar, tasarıyı derhal imzaladılar.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanan tasarıya göre; kent içinde 400 metrekare, belediye mücavir alanı sınırları dışında ise 2 bin 500 metrekarenin üzerinde satış alanı bulunan alışveriş merkezlerine üç yıl süre veriliyor. Bu süre içinde taşınmayan merkezlerin ruhsatları yenilenmeyecek ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca kapatılacaktı.
Ayrıca AVM’lerle ilgili yasa tasarı, bakanlığı koordinasyonu ile Hazine, Dış Ticaret, Rekabet Kurumu ile diğer ilgili bakanlık ve meslek kuruluşları temsilcilerinden oluşan bir Komisyonca hazırlandığı da belirtilmişti. Ancak yasa hayata geçirilmedi.
ETO Başkanı Sayın Güler’in de söylediği gibi,Süpermarketlerin kente zararını azaltmak için, Vilayet, Anakent ve alt belediyeler yıllar önce mutlaka bir dizi tedbir alacaktı. Öncelikle kent içine bakkal dükkânı gibi açılan yapılanmanın önüne geçilse, haksız rekabetle, küçük esnafı piyasadan kaldırmanın önüne geçilse, kent dışında kurulmaları için, mevcut yasalar çerçevesinde zorlama yapılsaydı, bugünkü şikayetler, gündeme gelmeyecekti.
Diğer yandan AVM’lerin kurulacağı yerler, hatta çalışma saatleri belediyeler tarafından tespit edilmelidir. Otopark zorunluluğu getirilmeli, AVM’ler için, nüfus, kentin altyapı, trafik ve çevre imkânları, özellikle de ulaşabilirlik ve erişebilirlik imkânları dikkate alınmalıdır.
Hiper ve gros marketlerin, rekabet şartları, tüketici hakları, modern kentleşme ve kamu yararı açısından bakıldığında, her geçen gün daha ciddi problemler yarattığı da bir gerçektir. Özellikle kontrolsüz olarak mahalle aralarına kadar girerek faaliyet gösteren zincir mağazaları, hem esnafı zor durumda bıraktı, hem de şehircilik alanında ciddi sorunlar getirdi.
Dünya devlerinin, Türkiye, perakende sektöründe iddialı bir yarış içinde olması ve bu yarışın ciddi pazarlıklarla giderek hız kazanmasını, Avrupa pazarlarında, doyum noktasına ulaşan hipermarket yatırımcılarının, yatırımlarını ülkemize yönlendirmesiyle, sıcak para ülke dışına çıkmaktadır.
Rekabet Kurumu, zincir marketlere yönelik yasa tasarısında yer alması gereken maddelere ilişkin öneri raporunu açıkladı. Bu kapsamda hazırlanan raporda, belirlenecek bir mesafe çapında aynı ekonomik bütünlük içerisinde yer alan perakendecilerin, ikinci bir şube açmalarının ve devralma işleminin yasaklanması gerektiği yer aldı.
Amerika, Almaya, İngiltere ve Fransa gibi gelişmiş ülkelerin, küçük işletmeleri büyükler karşısında korumak üzere, yıllar önce süpermarketlerle ilgili yasalar çıkartıldı. Ülkemizde de Süpermarketler Yasa Tasarısı’nın, bir an önce çıkartılması için
sanayici, tüccar ve esnaf, özellikle de, bu kesinlerle ilgili sivil toplum örgütleri, harekete geçmelidir. Çünkü AVM'ler ile ilgili en önemli sorun, yasal altyapı eksikliğidir.
