13 Eylül 1919’da Sivrihisar’a, gelen, Ali Fuat Paşa, Sivas’ta Kongre Heyet-i Merkeziye-sine, 14 Eylül’de çektiği telgrafta, maiyetindeki müfreze ile Sivrihisar’a geldiğini ve her tarafta çok iyi karşılandığını; buradan birkaç bin “milli efrad” alarak, Eskişehir’e hareket edeceğini bildirmişti.
Ayrıca Sivrihisar’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulması ile ilgili olarak 17 Ekim 1919’da yapılan seçimlerde; “Heyet-i idare”ye oluşturulmuş ve Kurtuluş Savaşına da önemli katkılar sağlamıştı.
Bu gelişmelere rağmen, SİVRİHİSAR, 12 Ağustos 1921 tarihinde, Kurban Bayramı’ nın, birinci günü, Yunan Ordusu tarafında, işgal edildi. İşgalde, İlçe ve köylerinde, ciddi mal ve can kaybı oldu. Bu işgali, bir türlü içine sindiremeyen, Sivrihisar halkı ve Türk Ordusu, işgali, 20 Eylül 1921 tarihinde bitirdi.
SİVRİHİSAR, Kurtuluş Savaşı’ nda, önemli görevler üstlendi ve olaylara da tanıklık etti. Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Anadolu’da ilk kez, Sivrihisar ZAİMAĞA KONAĞI’ ın da, Atatürk’ün, katılımıyla toplandı. Önemli kararlar alındı.
SİVRİHİSAR halkı, da tüm mal varlığını, bir araya getirerek, Türk Ordusu`na, yeni bir uçak alınması için, bağış da bulundu. Bağış ile alınan çift kanatlı Fransız yapımı Bregeue 14-B2 uçağına ise, "Sivrihisar Tayyaresi" adı verildi.
Atatürk’ de, özel not defterine, kendi el yazısı ile "Sivrihisar’dan, tayyare bedeline verilmek üzere, Osmanlı Bankası’nın, 4 bin lira çeki Eskişehir Mebusu Mehmet Efendi’dedir. (Fevzi Paşa’ya verilecektir.)" ifadelerini düştüğü de görüldü.
Anılarını yayınlayan, Sovyet Diplomat S. İ. Aralov da, "27 Mart 1922 sabah özel bir vagonla, Biçer İstasyonu"na hareket ettik. Biçer’ den, Sivrihisar’a, otomobille gittik. Sivrihisar kasabası, Milli Kurtuluş Savaşı’nda hizmetleri dokunmuştur. Halkın topladığı para ile bir uçak satın alınmış, cepheye gönderilmiştir. Kasabayı ziyaretimiz sırasında uçak, Kasaba’nın, göklerinde uçmakta idi." demiştir.
Ayrıca Sivrihisar ilçesi, Kurtuluş Savaşı'nda orduya yaptığı büyük desteklerle adından sıkça söz ettiriyordu. Kurtuluş Savaşı ve sonrasında orduya 27 Eylül 1921'de ve 2 Aralık 1927'de armağan ettikleri uçaklar ile tarihte, adından söz ettiren Sivrihisar, Sivrihisarlı tüccar Gazi Bayram Mustafa Uça da orduya yeni aldığı kamyon vermişti.
Öte yandan Kurtuluş Savaşında, ilk mücadeleyi yapan ve kıvılcımı yakan da bir Sivrihisarlı olan Mülazım Ahmet Hamdi Bey’dir. Kurtuluş Savaşı öncesi, çoğu Rum olmak üzere, elli kadar çete, Samsun sancağı içinde, huzur ve asayişi kökünden sarsmış, 9 Mart 1919’ da, İngilizler de, Samsuna 200 kişilik askeri birlik çıkarmışlardı.
İngilizler, bir müfrezesini de Merzifon’a gönderdiler. Bu gelişmelere ilk tepki, 17-18 Mart 1919 gecesi, Samsun’daki, Türk Birliği’ nden geldi. Bu birlikte görevli, Sivrihisarlı Mülazım (Teğmen) Ahmet Hamdi Bey, askerleri ile dağa çıkarak mücadele başlattı. Kurtuluş Savaşının, ilk kıvılcımını da böylece başlatılmış oldu.
Mülazım Ahmet Hamdi Bey’ in, bu davranışı, son derece önemli idi. Çünkü Mülazım Hamdi Bey, işgalci İngiliz askerlerine karşı da ilk kıvılcımı çakan kişi olmuştu. Bu olaydan sonra, İngilizler büyük endişeye kapıldılar. Gelişmeleri dikkatle değerlendirdiler.
Mustafa Kemal Paşa’nın, Samsun’ dan, 22 Mayıs 1919 da, hükümete verdiği raporda“ İngiliz kıtasının, Samsun’ a çıkması üzerine, memleketin yabancı istilasına uğradığı hissine kapılan ve Rum taşkınlıklarına kızan. 15. fırka (Tümen) makineli Tüfek Subayı Ahmet Hamdi Efendi, Rum çetelerinin, Türk Köylerine ve halkına yapmakta oldukları zulüm ve tecavüzden üzülerek, bir makineli tüfek ve emrindeki askerlerle, 17- 18 Mart gecesi dağa çıkmıştır. “ demişti.
Kurtuluş Savaşı’nda, ilk kıvılcımı yakan, Sivrihisarlı, Yedek Subay, Halil İbrahim oğlu 1316- 1900 doğumlu Ahmet Hamdi Bey(AYKER)” in bu kahramanlığı, Genel Kurmay Başkanlarımızdan, Rahmetli Fevzi Çakmak Paşa’ nın, anılarında da görmek mümkündür.
Yine Kamuran Gürün, “Savaşan Dünya ve Türkiye” adlı kitabında,” Mülazım Ahmet Hamdi Bey, dağa çıkarak, İngilizlere nota verdirmesine, Mustafa Kemal Paşa’nın görevlendirilmesine, KURTULUŞ SAVAŞI’ NIN, DOLAYISIYLA DA OLSA, BAŞLANGICINA SEBEP OLMUŞ OLUYORDU.” ifadelerini kullanmıştır.
Eti ve Frig uygarlıkların yanı sıra, Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu gibi önemli uygarlıklara da ev sahipliği yapan Sivirhisar, bünyesinden, Yunus Emre, Nasreddin Hoca, Mehmet Kaptan, Sinan Paşa, Hızır bey, Selman-ı Farisi, Azizi Mahmut Hüdai gibi ilçenin bağrından pek çok insan yetiştirmiştir.
İstiklal Savaşın da, önemli görevler üstlenen, Sivrihisar’ ın, esas kurtuluşu, İlçe "EKONOMİSİN" de, gösterilecek performansı ile eşdeğerdir. O nedenle de İlçeye, özel teşvik verilmeli, Beypazarı ve Safranbolu’da, başarıyla uygulanan ,"KÜLIÜR" projesi ilçede de hayata geçirilmelidir.
SİVRİHİSAR’ ın, düşman İşgalinden Kurtuluş’unun, 102. Yıldönümü’ nü kutluyor, vatan için canlarını feda eden, şehit ve ebediyete intikal gazilerimizi, saygı, rahmet ve minnetle anıyor, hayatta olan gazilerimize de şükranlarımızı sunuyoruz
