Ekonomide istikrarsızlık ve enflasyon vatandaşın alım gücünü azaltırken, yükselen girdi maliyetleri nedeniyle esnaf, kapısına kilit vurmaya başladı. Kentlerde son zamanlarda en çok, iş yerleri üzerindeki “Kapatıyoruz”, “Devren satılık” ilanları göze çarpıyor.
Bakkal ve küçük esnafı bitirme noktasına getiren etkenlerin başında zincir marketler geliyor. Bakkal esnafı, zincir marketler dolayısıyla iş yapamaz oldu. Bakkalın kâr marjı düştü. Haksız rekabet var. Perakende Yasası’nın çıkarılması elzemdir. Çünkü bu zincir marketler, 50-60 iş kolunu direkt etkiliyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından paylaşılan verilere göre, 2023 yılının 11 ayında toplam kapanan şirket sayısı 19 bin 931’i bulmuş durumda. Son olarak kasım ayında 2 bin 417 şirket daha kapandı.
2023 yılı boyunca toplam 313 bin 774 yeni esnaf işyerinin sicil kaydı yapılırken, 111 bin 576 ile bunun üçte birinden fazla sayıda esnaf işyeri ise sicil terkini ile kapanarak faaliyetine son verdi.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu’nun (TESK) verilerine göre de 2023 yılında, açılan her 100 yeni esnaf işyerine karşılık 36 işyeri kapandı.
Ülke genelinde binlerce şubesi olan marketler her köşe başında şube açmaya devam ediyor. Oysa ülkemizde, esnaf zor günler geçiriyor. Çünkü büyük mağazalarla esnafın rekabet etmesi mümkün değil.
Aslında yıllar önce esnafın güç durumda kalacağı, AVM’ lerin kente gelmesi ile başlamıştı. Süpermarketlerin, Eskişehir’e gelmesi ile birlikte, tanıdık pek çok esnaf işyerlerini kapattı.
Elbette bu olumsuz gelişmeler karşısında siyasilerin, belediyeler, meslek odalarının da sorumlulukları vardı.
Ak Parti Eskişehir Milletvekillerinde Sayın Murat Mercan’ın, 100 milyon dolarlı yatırım vaadinin altından, iki Süper Market çıkmıştı. Bu yatırımlardan ilki, Alman ECE firmasının, Fabrikalar Bölgesi’nde, kendi mallarını satacağı dev bir alışveriş merkezi, diğeri ise, ANEMON Oteli yanında, Yapı-Kredi Koray’ın alışveriş merkeziydi..
Sonuçta da AVM’ ler sayesinde, kent esnafı zarar gördü. Şehircilik açısından da sorunlar yaşanmaya ve dükkânlar kapanmaya başladı.
O yıllarda her iki yatırıma da, meslek odaları ve üyelerinden de tepki gelmişti. Gerekçe olarak da süper marketlerin üretim yapmayıp, kendi mallarını satacağı, bunun da Eskişehirli esnafı zor durumda bırakacağı ve yatırım yapmadan da, kazandıklarını alıp gideceklerini neden olarak göstermişlerdi.
Geçmiş yıllarda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan süpermarketlerle ilgili tasarısı gündeme geldi. Yasaya göre; kent içinde, 400 metrekare, belediye mücavir alanı sınırları dışında ise 2 bin 500 metrekarenin üzerinde satış alanı bulunan alışveriş merkezlerine üç yıl süre veriliyordu.
Bu süre içinde taşınmayan merkezlerin ruhsatları yenilenmeyecek ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca kapatılacak. Bakkal ve küçük marketlerin yaşamasını sağlamak için, dev alışveriş merkezi olan süpermarketlerin şehir içinde açılmasına izin verilmeyecek. Mevcutlar da, beş yıl içinde kent dışına taşınacak, aksi halde kapatılacaktı.
Bakanlar Kurulu, küçük esnafı korumak, bakkal ve marketlerin yaşamasını sağlamak için, dev alışveriş merkezi niteliğindeki süpermarketleri şehir dışına çıkaracak tasarıyı benimsedi. Ekonomik krizden, en çok etkilenen esnaf eylemlerini de dikkate alan Bakanlar, tasarıyı derhal imzaladılar.
Ancak yasa gerçekleşmedi. Neden gerçekleşmedi bilinmez ama AVM’ ler ve ekonomi de istikrarsızlık sayesinde, ülkemizde ve Eskişehir’ de esnaf zor durumda kaldı. Onlarca dükkân kapadı.
Ülkemizde süpermarketler yanında, yıllardır yüksek enflasyon ve yüksek faiz yanında, kısıtlı sermayesi ile kendi emeğini birleştirerek ayakta kalmak için mücadele eden, esnafı, piyasalardaki durgunluk ve ekonomik krizler nedeniyle zor günler geçirmiş hala daha geçirmeye devam etmektedir
Esnafımızın sorunlarını, Türkiye Terziler, Konfeksiyoncular ve Giyim Sanatkârları Federasyonu ve Eskişehir Tuhafiyeciler Esnaf Odası Başkanı Sayın Ali Sefa Şen ve Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Sayın Ekrem Birsen’le esnafın sorunlarını görüştük.
Her iki başkan da zincir marketlerin ve AVM’lerin yarattığı haksız rekabet ve kuralsız şekilde açılmaları, ekonomideki istikrarsızlık, kredi destekleri, etkin bir sicil düzenlemesi, borçlar için yapılanma, gibi en önemli sorunlarının çözümünü istiyorlar.
Ülkemizde kabinede temsil edecek, hızlı şekilde reaksiyon gösterecek bir yapı ile yarının daha güçlü Türkiye’sinde, güçlü esnaflar olarak yer almak esnafında en doğal hakkıdır. Bu nedenle de esnafın problemleri ile birebir ilgilenip sorunlarını çözecek ülkemizde bir Esnaf Bakanlığına ihtiyaç vardır.
CHP Genel Başkanlarından Sayın KILIÇDAROĞLU ve Eskişehir Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Sayın Ekrem Sayın Birsen gibi Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi Başkanı Sayın Mustafa Alan; "Bizim esnaf ve sanatkarımıza Türkiye genelinde denetim olsun. Dolayısıyla bir esnaf ve sanatkârlar bakanlığına ihtiyacımız var. " dedi.
Ülkemizde ve Eskişehir’ de tüketicilere, ucuz mal, para, zaman ve enerji tasarrufu sağlayan, sabahın erken saatlerinden, gecenin geç vakitlerine kadar, dükkanını açık tutan, müşterisinin, zor günlerinde, hatta düğününde ve cenazesinde, yalnız bırakmayan esnafa, halkımız sahip çıkmalıdır. Çünkü esnaf aynı zamanda bir toplumun vicdanıdır, Toplumu ayakta tutan değerler bütünüdür. Esnaf halkın, halkta esnafın velinimetidir.
