Benim de en sevdiğim gruplardan olan The Beatles grubundan John Lennon'un mutlulukla ilgili bir anekdotu çok meşhurdur:

"Ben çocukken annem bana hep hayatın anahtarının mutluluk olduğunu anlatırdı. Okula gitmeye başladığım zaman, bana ‘Büyüyünce ne olmak istiyorsun?’ diye sordular. Ben de onlara ‘Mutlu olmak istiyorum’ diye cevap verdim.

Bana, soruyu anlamadığımı söylediler. Ben de onlara, asıl onların hayatı anlamadıklarını söyledim."

-John Lennon

Pandeminin de etkisiyle son 2 yılda dünya mutluluk endeksinde bütün ülkelerde düşüş yaşanıyor. Ülkemizde de ciddi düşüşler var. Ülkemiz, 2020 Dünya Mutluluk Raporu verilerine göre 149 ülkede daha önceki yıla göre 11 basamak gerileyerek 104. sırada yer alıyor.2023 de sıralamada daha da geriye düşeceğimizi düşünüyorum. Pek mutlu bir ülke değiliz.

Mutluluk temel olarak beyinde bulunan 4 nerotransmittere bağlı. Bunlar endorfin, serotonin, dopamin ve dolaylı olarak oksitosin. Bunlara hormon demiyoruz çünkü kana karışmıyorlar, beyin içindeki nöronlar arası bağı sağlayan kimyasallar bunlar.

Mutlulukla ilgili yapılan 2 önemli maymun deneyi var.

1. Deneyde 2 maymunu yan yana kafeslere koyuyorlar. Maymunlar kafesin içerisindeki bir düğmeye basıyorlar. Maymunlardan birine butona basması neticesinde bir dilim salatalık verilirken öteki maymuna aynı iş için üzüm veriliyor. Salatalık dilimini alınca mutlu olan 1.maymun 2. maymuna aynı iş için üzüm verildiğini görünce çıldırıyor ve salatalık dilimini de yemeden fırlatıyor. Adaletsizlik maymunu çok üzüyor.

2. Deneyde maymunlara bir iş veriliyor ve maymunlar bu işi yapıyorlar, ödül olarak maymunlara ıspanak veriliyor ve maymunlar mutlu oluyorlar. Ertesi gün yine hevesle aynı işi yapıp ıspanaklarını yiyorlar 15 gün böyle gidiyor, sonrasında araştırmacılar ıspanak ödülünü meyve suyu ile değiştiriyor. Meyve suyunu içen maymunlar çok çok mutlu oluyorlar. Ertesi gün daha büyük hevesle bu işi yapıyorlar yine meyve suyunu içiyorlar. Maymunların hevesi bir süre sonra normale dönüyor meyve suyuna alışıyorlar. Maymunlar 15 gün meyve suyu içtikten sonra onlara ödül olarak tekrar ıspanak veriliyor. Meyve suyu yerine ıspanak ödülünü alan maymunlar aşırı derece sinirleniyorlar, ıspanağı yemiyor geri fırlatıyorlar. Hiçbiri attan inip eşeğe binmek istemiyor.

Mutlulukla ilgili bazı araştırmaları, korelasyonları ve daha mutlu olmak için bazı tüyoları sizlerle paylaşmak istiyorum:

Erkekler kadınlara oranla daha mutlular. Kadınlarda depresyona girenler çok daha fazla. Erkeklerde evlilik mutluluk endeksini yükseltirken kadınlarda olumlu etki yapmıyor. Eşini kaybeden erkekler çok mutsuz olurken, hatta erken ölürken, eşini kaybeden kadınların hayatına aynı mutluluk endeksiyle devam edebiliyorlar. Erkekler biraz bakıma muhtaçlar sanki. Zaten seven kadında oksitosin yükselir, sevdiğine bakım vermek ister. Kızların aşık oldukları kişiye kek, pasta yapması, atkı vs... örüp götürmesi bundan kaynaklanıyor.

Sporun mutluluk endeksine olumlu etkisi büyük. Spor mutluluk nerotransmitterlerini arttırır. İlla spor salonuna gitmek zorunda değilsiniz. Gideceğiniz yerden bir durak önce inin yürüyün, evi temizleyin, bisiklete binin, evde şınav çekin, ağırlık çalışın, çok büyük faydasını göreceksiniz. Hatta düzenli spor ağır olmayan depresyonu tek başına ve ilaçsız tedavi edebiliyor.

Dışarı çıkın, arkadaşlarınızla buluşup muhabbet edin. Mutluluk genellikle geçmişe yönelik bir histir, aktif olursanız anı biriktirirsiniz, daha mutlu hissedersiniz. Evde tıkılıp kalmayın. Çocukken arkadaşlarınızla yağmurda kaldığınız ve ıslandığınız günü hatırlayın. O gün çok mutluydunuz değil mi? Büyük ihtimalle aslında hoş bir gün değildi, ama geçmişe bakıp bu anıyı hatırlayınca mutlu oldunuz.

Namaz kılmak, dua etmek gibi ibadetler insanları daha mutlu hissettiriyor. İnanmıyorsanız meditasyon da yararlı, ancak gerçekten inancı olmayan biri bunun üzerine iyi düşünürse mutlu olamaz. Ünlü ateist filozoflar Nietzsche ve Sartre bu yüzden nihilizm(hiççilik) akımını kurmuştur. Pek çok ateistin iddiasına göre de insanlar hayatına anlam yüklemek ve mutlu olmak için tanrı inancını uydurmuştur.

İyi bir bağırsak florası özellikle serotonin üretimini arttırıyor. Serotonin büyük kısmı bağırsağımızda üretiliyor. Yoğurt yiyenlerin daha huzurlu mutlu olduğunu tespit etmişler. Yoğurttaki probiyotik bakteriler bunu sağlıyormuş. Lifli gıdalar da bağırsaklara iyi gelecektir.

İnsan bir okulu kazanmak veya para kazanmak için uğraşır, kazanınca da mutlu olur, ama mutluluk düzeyi bir süre sonra tekrar eski seviyesine döner. Buna hedonik adaptasyon diyoruz. O yüzden sonuca değil, o hedefe ulaşmaya çalıştığınız sürece odaklanın.

Kızlar bir araya gelip göbek atmayı çok severler, bunun mutluluğa katkısı büyük. Bir arada yapılan senkronize hareketler çok güzel moral düzeltirler. Bol bol göbek atın, halay çekin.

Mutluluk kimyasallarını en çok arttıran şey güler yüzlü insan görmekmiş. Etrafınızda hep güler yüzlü ve güvenebileceğiniz insanlar olsun. Suratsızları ve güven vermeyen insanları kendinizden uzak tutun.

Annenize, babanıza, eşinize, çocuğunuza sarılmak oksitosini en çok yükselten şeydir. Bu en basit yoldan mutlu olma yöntemlerinden biridir. Koca adam annesine, dedesine sarılır mı demeyin gidin sarılın, hem karşı taraf da mutlu olur.

Çikolatanın ve triptofan içeren hindi, peynir gibi yiyeceklerin mutlu ettiği biliniyor.

Para ülkemizde aylık 80 bin Tl'ye kadar mutluluğu artırıyor, daha fazla gelirin ekstra bir mutluluk katkısı yok.

Kitap okumak, youtube da bilimsel ve felsefi video izlemek, arkadaşlarla, dostlarla derin konuşmalar yapmak, hata şu an benim yazımı okuyor olmanız entelektüel tatmini arttırdığı için moral düzelten faaliyetlerdir.

Her türlü kişisel bakım, diş fırçalama, duş alma, cilt bakımı, şık giyinme gibi şeyler özgüveni yükselttiği için moral yükselten şeylerdir. Özgüveni ve Öz değeri yükselten her şey moral yükseltir.

Ülkemizde arabesk kültürü vardır. Bir kişi karşılık bulamadığı karşı cinsin peşinden yıllarca koşar, üzülür. Bunu kafaya takıp uzun süre üzülmenin manası yoktur. Seni istemeyen gitsin, sen işine bak, bunu takıntı haline getirme.
Bazı insanlar da yalnız olduğu için mutlu olmadığını, bir eş bulursa mutlu olacağını söylerler, bunlar gönüllerine göre eş de bulsalar mutlu olamazlar. Sen önce kendine harika bir hayat kur, o güzel hayatına bir eş bulacaksan bul. Ben yarımın, eşim benim tamamlar, düzelirim yanlış bir düşüncedir. Yarım insanı kimse tamamlayamaz.

Sigara, içki, uyuşturucu gibi maddeler anlık olarak haz verse de orta vadede bağırsak florası da dahil bütün vücudu olumsuz etkiledikleri için insanı daha mutsuz ederler.

Güneş ışığı en çok mutlu eden şeylerin başındadır. Bu yüzden dünyanın en önemli psikiyatri klinikleri artık üstü açık ve güneş alacak şekilde inşa ediliyor.

Ailenizle beraber sofraya oturmak, sohbet ederek yemek yemek insanı en mutlu ve huzurlu hissettiren şeylerden biridir. Ne yapın edin sofraya beraber oturun.

Sevdiklerine derdini anlatan, dertleşen, akıl danışan insanlar, her şeyi içine atan ketum insanlardan çok daha mutlu oluyorlarmış.

Sosyal medyada çok vakit harcamanın insanları mutsuz ettiği biliniyor. Orada insanları sürekli mutlu ve eğlenirken görünce beyin ben neden çalışıyorum da bunlar geziyor diye bilinç altında üzülüyormuş. Ayrıca sürekli ekranlara bakmak uyku düzenini bozar. Uyku hormonu melatonin, mutluluk kimyasalı serotoninden elde edilmektedir.

Basit bir şekilde mutluluk algısını arttırmak mümkün, bunun bir yolu şükran günlüğü tutmak; O gün başınıza gelen güzel şeyleri 3-4 madde halinde yazarsanız beyin bunları hatırlıyor ve kendinizi daha mutlu hissediyorsunuz.  Mesela çok şükür bugün yeğenimi gördüm, ona sarıldım. Veya şanslıyım ki bugün en sevdiğim yemeği yedim, gün batımını izledim, çok güzeldi gibi.  Bu sadece günde 2 dakikanızı alan bir şey.

Depresyonda kaldıkça beynimiz küçülüyor ve zekâ seviyemiz düşüyor.

Özetle mutlu olmak ve mutluluk vermek daha çok insanın içinde.  Dünya hayatı mutsuz hissetmek için çok kısa.

Bilmece: Bütün bu mutluluk kimyasallarını yükselten bir şey var, bedava ama bulması çok zor, bilin bakalım bu ne?