Kurtuluş Savaşına önemli katkılarda bulunan ve olaylara da tanıklık eden SİVRİHİSAR 12 Ağustos 1921 tarihinde, Kurban Bayramı' nın birinci günü, Yunan Ordusu tarafından işgal edildi. İşgalde, İlçe ve köylerinde ciddi mal ve can kaybı oldu. Bu işgali bir türlü içine sindiremeyen Sivrihisar halkı ve Türk Ordusu işgali 20 Eylül 1921 tarihinde bitirdi.
1919 tarihinde Mustafa Kemal PAŞA ve vatansever kader arkadaşları Sivas’ta yapılan toplantılarda Anadolu’nun her köşesinde yurdun işgalden kurtarılması için öncelikle birlik ve beraberlik meşalesi olan MÜDAFAA-İ HUKUK cemiyetlerinin kurulması kararı alınmıştır.
Sivas kongresinden 44 gün sonra, 17 Ekim 1919 Cuma günü, Ankara müftüsü RIFAT BÖREKÇİ, Sivrihisar’a gelir. Varlığıyla onur duyduğumuz Anadolu’nun ahşap direkli en büyük camisi olan Ulu Cami’deki etkili ve muhteşem vaaz-ı sonunda, onlarca kişinin katıldığı toplantıda Anadolu’da ilk MÜDAFAA-İ HUKUK cemiyeti, ilçe halkının temsilcilerinden 19 mütevelli heyet tarafından kurulur.
Sivrihisar’da kurulan cemiyet, Kurtuluş savaşı süresince, gerek genelde, gerekse Sivrihisar cephesinde, düşmanla savaşanların yanında olmuş 6 Ocak 1920 de Heyeti Temsiliyle namına, Mustafa Kemal tarafından, onur belgesi verilmiştir Bu dönemde, Sivrihisar Belediye Başkanı olan, Rahmetli Hekimin Osman, rehberliğinde Sivrihisar halkı olağanüstü gayret ve çalışmaları sonucu tüm imkânları ile ordumuza destek olmuşlardır.
22 Ağustos 1921 ile 13 Eylül 1921 tarihleri arasında, 22 gün 22 gece süren Sakarya Savaşları sonucu Kahraman ordumuz, tüm imkânsızlıklara rağmen kesin bir savaş ve zafer kazanmıştır.
Düşmanı geri püskürten ordumuz, 20 Eylül 1921 günü, 35 gün işgal altındaki Sivrihisar düşmandan kurtarılmış. Kurtuluş günü halk yeniden bayram sevinç ve coşkusu ile Sivrihisar, düşman istilasının kurtuluşunu yaşamıştır.
Her tür ve en üstün övgüye laik kahraman ve fedakâr Sivrihisar halkı kurtuluşundan 7 gün sonra 27 Eylül 1921’de aralarında toplandıkları 4000 TL ile bir uçak alıp şanlı ordumuza armağan etmişlerdir.
Atatürk de özel not defterine, kendi el yazısı ile “Sivrihisar’dan, tayyare bedeline verilmek üzere, Osmanlı Bankası’nın, 4 bin lira çeki Eskişehir Mebusu Mehmet Efendi’dedir. (Fevzi Paşa’ya verilecektir.)” ifadelerini düştüğü de görüldü.
Yine anılarını yayınlayan, Sovyet Diplomat S. İ. Aralov da, “27 Mart 1922 sabah özel bir vagonla, Biçer İstasyonu”na hareket ettik. Biçer’ den, Sivrihisar’a, otomobille gittik. Sivrihisar kasabası, Milli Kurtuluş Savaşı’nda hizmetleri dokunmuştur. Halkın topladığı para ile bir uçak satın alınmış, cepheye gönderilmiştir. Kasabayı ziyaretimiz sırasında uçak, Kasaba’nın, göklerinde uçmakta idi.” demiştir.
Sivrihisar, 1927’de de 35 bin TL karşılığı 2. Bir uçak alıp 2.12.1927 de törenle ordumuza teslim etti.
TBMM teklifi değerlendirmek için Bakanlar kurulunu ilk kez Ankara dışında (Sivrihisar’da ) yapılmasını uygun gördüler. 24-25 Mart 1922 tarihinde, 16 Bakandan oluşan kabinenin 11 bakanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın başkanlığında, konuyu görüşürler.25 Mart 1922 günü toplantıya Atatürk’te dahil olur.
Alınan karar “istila güçleri Anadolu’yu terk etmediği sürece ateşkes kabul edilmeyecektir.” sonucu çıkmıştır.
Kurtuluş Savaşında, ilk mücadeleyi yapan ve kıvılcımı yakan da bir Sivrihisarlı da olan Mülazım Ahmet Hamdi Bey’dir.
Kurtuluş Savaşı öncesi, çoğu Rum olmak üzere, elli kadar çete, Samsun sancağı içinde, huzur ve asayişi kökünden sarsmış, 9 Mart 1919’ da, İngilizler de, Samsuna 200 kişilik askeri birlik çıkarmışlardı. İngilizler, bir müfrezesini de Merzifon’a gönderdiler. Bu gelişmelere ilk tepki, 17-18 Mart 1919 gecesi, Samsun’daki, Türk Birliği’ nden geldi.
Bu birlikte görevli, Sivrihisarlı Mülazım (Teğmen) Ahmet Hamdi Bey, askerleri ile dağa çıkarak mücadele başlattı. Kurtuluş Savaşının, ilk kıvılcımını da böylece başlatılmış oldu.
Mülazım Ahmet Hamdi Bey’ in bu davranışı son derece önemli idi. Çünkü Mülazım Hamdi Bey, işgalci İngiliz askerlerine karşı da ilk kıvılcımı çakan kişi olmuştu. Bu olaydan sonra İngilizler büyük endişeye kapıldılar.
Kurtuluş Savaşı’nda ilk kıvılcımı yakan Sivrihisarlı Yedek Subay, Halil İbrahim oğlu 1316- 1900 doğumlu Ahmet Hamdi Bey(AYKER)” in bu kahramanlığı, Genel Kurmay Başkanlarımızdan, Rahmetli Fevzi Çakmak Paşa’ nın anılarında da görmek mümkündür.
Yine Kamuran Gürün, “Savaşan Dünya ve Türkiye” adlı kitabında,” Mülazım Ahmet Hamdi Bey, dağa çıkarak, İngilizlere nota verdirmesine, Mustafa Kemal Paşa’nın görevlendirilmesine, KURTULUŞ SAVAŞI’ NIN, DOLAYISIYLA DA OLSA, BAŞLANGICINA SEBEP OLMUŞ OLUYORDU.” ifadelerini kullanmıştır.
SİVRİHİSAR, görkemli bir tarihi geçmişe, tarihi şahsiyetlere, zengin tarihi doku ve kültürel değerlere, sahip olmasına rağmen, bugün, hak ettiği yerde değildir. Sürekli göç verdi. İlçede, gerçekleştirilmek istenen ve yönlendirilen projelere de, arzu edilen boyutta gerçekleştirilemedi ama insanın, kuruluş savaşındaki birlik ve beraberlik ve girişimci ruhu ile Sivrihisar her alanda gelişecek örnek bir ilçe olacaktır.
Kurtuluş Savaşı’ nda önemli görevler üstlenen ve olaylara da tanıklık eden, Sivrihisar’ın düşman işgalinden kurtuluşunun 103.yıl dönümünde, Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk ve İstiklal Savaşı’nın bütün şehit ve gazilerimizi rahmet, ve şükranla anıyoruz...
