Bir zamanlar Ayıntap adıyla anılan Gaziantep, ismini tarihin karanlık derinliklerinden almıştır. Bu olgun ve saygın ismini ise milli mücadele sürecindeki cesur ve kahramanca savunmasından kazanmıştır.
Gaziantep, tarih boyunca Ayıntap ve Aynitap şeklinde yazılmaktaydı, geniş bir halk kitleleri ise onu Antep ve Entap şeklinde telaffuz ederdi. Gaziantep'in yetiştirdiği değerli bilim adamı ve tarihçi Bedrüddin Ayni'ye göre Gaziantep'in orijinal ve eski adı 'Kala-ı Füsus'tur. 'Kala-ı Füsus' kelime olarak 'yüzük kalesi' anlamına gelmektedir.
Bölgenin geçmişine dönüldüğünde, burada yaşayan halka hükmeden Ayni adında zalim bir yöneticinin olduğu aktarılır. Birçok ahlak dışı işlemin ardından eylemlerinden pişmanlık duyan Ayni, tövbe etmiş. Bu durum yöre halkı tarafından 'Ayni tövbe etti' şeklinde yorumlanmış ve bu ifade süreç içinde Ayıntap'a dönüştürülmüştür.
Buna ek olarak, Ayıntap isminin suyun güzelliği ve verimliliğinden kaynaklandığına dair fikirler de sunulmaktadır. 'Ayın' pınar, kaynak ve su gözü anlamına gelirken, 'Tap' parlaklık ve güzellik anlamındadır. Bu yüzden Ayıntap, güzel pınar ya da kaynağa işaret eder. 'Tap' kelimesi ayrıca güç ve değer anlamlarını da taşıdığından, şehrin su kaynaklarının bolluğuna atıfta bulunan bu adın verildiği düşünülmüştür.
Diğer bir iddiaya göre ise şehrin eski adı Hantap'tı. 'Tap' kelimesi, güç, dayanıklılık ve arazi anlamlarında da kullanılmaktadır ('Tap' ve 'tapkır' kelimeleri Gaziantep'in köylerinde halen kullanılmaktadır). Bu bakımdan, Hantap ismi, 'han toprağı' anlamına gelebilir. Hantap zaman içinde Antap ve ardından Antep'e dönüştü.
Kurtuluş Savaşı sürecinde yerel halkın kahramanca eylemleri sebebiyle, Gaziantep'e 8 Şubat 1921 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gazilik unvanı verilmiştir. Layiha-i Kanuniye'nin birinci maddesine göre Ayıntap livası merkezi olan Ayıntap kasabasının ismi Gaziayıntap olarak değiştirilmiştir. Bu değişim sonucunda Antep, Gaziantep olarak tarihteki yerini almıştır.
