Alışveriş merkezleri açıldı.
İlk gün oluşan tablo inanılır gibi…
Zannedersiniz ki insanların gereksinimlerini karşılaması konusunda AVM dışında hiçbir yer yoktu.
Zannedersiniz ki AVM’ler kapalı olduğu için insanlar gereksinimlerini karşılayamadılar.
Zannedersiniz ki, zorunlu gereksinimlerini karşılayamayan insanlar haftalarca büyük sıkıntı çektiler.
AVM’lerin açılmasıyla birlikte akın başladı.
Kapılarının önünde insan kuyruğu, otoparkların girişinde de araç kuyruğu oluştu.
Şaşırmamak olanaksız…
Böyle olacağı az çok tahmin ediliyordu.
Onun için de açılmaları doğru bulunmadı.
Sakıncalar ortaya konularak uyarılarda bulunuldu.
Ne yazık ki, dikkate alınmadılar.
Açılışlarında oluşan tablo karşısında endişelenmemek elde değil…
Umarız ki, korkulan başa gelmez…
Alışveriş merkezlerinde oluşacak sakıncalar büyük…
Defalarca ortaya konuldular.
Sakıncaları azaltmak için alınması gereken önlemler var.
Onlar da dilme getirildiler.
Bu konuda yapılan yeni bir açıklama var.
Yapan da Makeni Mühendisleri Odası Şube Başkanı Atila Tomsuk…
Alınması gereken önlemleri maddeler halinde sıraladı.
“1. Covid-19 virüsünün bulaşma yolları şöyledir.
. Havadaki damlacıklar ile direk temas konuşma, hapşırma veya öksürme ile oluşan büyük damlacıkların doğrudan solunması…
Direk temas konuşma, öksürük ve hapşırma ile oluşan büyük damlacıkların düşerek yüzeylere yapışması, bu yüzeylere elle temas ve ellerin yüze (ağız, burun, göz) sürülmesi veya hasta kişilerle el teması…
Damlacıkların dolaylı olarak solunması havada asılı kalan damlacıkların solunması, konuşma, öksürük ve hapşırma ile oluşan damlacık ve kalıntılarının hava hareketleri ve akımlarıyla uzaklara taşınması ve bu havanın solunması…
Enfekte kişiden kaynaklanan faktörler idrarı, dışkısı, vücut dokuları ve sıvıları…
Diğer tuvaletlerden, yer süzgeçlerinden ve pis su tesisatından kaynaklanan parçacıkların havayla taşınarak solunumu veya temasla yüze taşınması…
2. Pandemi sırasında iç havanın herhangi bir şekilde kullanılmaması gerekir. Bu yüzden gerekli tadilatlar yapılıp sistemlerin % 100 taze hava ile çalıştırılır hale getirilmesi gerekmektedir. Klima santralleri % 100 hava ile çalıştırılsa bile by-pass-resirkülasyon kanalları sadece damperlerle kapatılmamalı, tam sızdırmaz hale getirilmelidir. Mayıs ayında olunması nedeniyle klima cihazlarının Free Cooling (serbest soğutma) şeklinde çalıştırılması ancak hava şartlarının uygun olması halinde mümkündür. Klima santralleri AVM’ler açılmadan en az iki saat önce veya ortamın ihtiyacı olan hava debisini iki defa sirküle ettirecek şekilde çalıştırılması gerekmektedir. Ayrıca sistem 24 saat boyunca dış taze hava ile düşük debi ve hızda çalıştırılmalıdır.
3. Hepa/Ulpa Filitreleri ve tavanı yüksek olmayan mağaza, vb. gibi mekânlarda iç havayla çalışan bütün klima cihazları çalıştırılmamalıdır.
4. AVM’ler açılmadan ve fanlarını çalıştırmadan önce Fan-coiller iki saat boyunca 60°C’de ısıtılmalıdır.
5. Klima santrallerindeki nemlendirme sistemleri Buharlı Nemlendirici sistemleri ile değiştirilmelidir.
6. AVM girişlerinde hava perdeleri çalışıyorsa kapatılmalıdır.
7. Tuvaletlerin egzos fanlarının 24 saat çalıştırılması ve kapılarının açık bırakılmamasına dikkat edilmeli, varsa yer süzgeçlerinin susuz kalmaması sağlanmalı, lavabo, klozet armatürleri sensörlü değilse değiştirilmeli, havalı el kurulama cihazları sökülerek kullan-at kağıt peçete kullanımına geçilmeli ve deterjan ihtiyacı sürekli olarak karşılanmalıdır.
8. Klimaların taze hava ve egzos sistemleri ile WC aspiratörlerinin atış ve emiş mesafeleri bakım personeli tarafından kontrol edilmeli, yakın olanlar düzeltilmelidir.
9. Nisan ve Mayıs’ın yaz sezonu için klima sistemlerinin bakım dönemi olması nedeniyle filtrelerin değiştirilmesi ve cihaz bakımlarının yapılması gerekir. VRV, VRF vb. gibi sistemlerle ilgili bu işlemler yapılırken standartlara uygun kişisel koruyucu donanım (elbise, maske, eldiven, gözlük, vb.) kullanılmalıdır. Mevcut filtrelerin Corona virüsü engellemesinin mümkün olmadığı ve virüsü tutabilecek Hepa veya Ulpa Filtrelerin sistem sonuna takılmasının teknik ve ekonomik olarak mümkün olmayacağı göz önüne alınarak EN779/2002 ve 2012 Standartları yerine geçen ISO16890/2016 Filtre Standartına uygun filtre sistemiyle değiştirilmesi, virüsü % 100 önlemese de faydalı olacaktır.
10. HVAC bakım personeli, filtreleri standart güvenlik prosedürlerine uygun olarak özellikle egzoz hava filtrelerini değiştirdiğinde risk altında olabilir. Filtreler, sistem kapalıyken standartlara uygun kişisel koruyucu donanım kullanarak değiştirilmeli ve sökülen filtreler için biyolojik atık kuralı uygulanmalıdır.
11. Bu tadilat ve bakımların yapılıp yapılmadığının acilen denetlenmesi ve eğer yapılmadıysa AVM’ler de ivedilikle yapılmasının sağlanması gerekmektedir.
12. AVM yöneticilerinin AVM’ler de almaları gereken diğer tedbirler arasında havalandırma ve klima sistemlerini projelerine, standartlara ve özellikle Corona Virüsüne uygun tedbir alınmış halde çalıştırılmasını sağlatmak, bakımlarını yapmak/yaptırmak, sorun çıktığında arızaları gidermek, sistemle ilgili test ve periyodik kontrolleri yaptırmak da olmalıdır.
13. Mutlaka yapılması gereken bu işlemlerin, klima sistemlerini tasarlayan, uygulayan ve işletenlerin mesleki ve vicdani sorumluluklarına bırakılması asla yeterli değildir. Bakım ve kontrollerin teknik standartlara uygun olarak yapılmaması virüsün yayılmasına neden olacaktır. İlgili bakanlık birimleri tarafından yukarıda belirtilen şartların sağlanıp sağlanmadığı mutlaka sıklıkla kontrol edilmelidir.”
Makine Mühendisleri Odası Şube Başkanı Atila Tomsuk tarafından maddeler halinde sıralanan önlemler böyle…
Sakıncaları en aza indirmek için alınmaları gerekiyor.
Gerekmesine gerekiyor da gereken yapıldı mı?
İşte bu soruya “kuşkusuz evet” yanıtını vermek çok zor.
Ülkemizde hakim olan anlayış malum…
Para ve kazanç insan sağlığının önünde tutuluyor.
Sıralanan önlemlerin ek maliyetler getirecektir.
Ek maliyetlerden kaçınmak için önlemlerin gerektiği gibi alınmama ve “bir şey olmaz” anlayışı ile hareket edilmesi olasılığı yüksek.
Onun için önlemler, yalnızca AVM yöneticilerinin insafına bırakılamaz…
Halkın sağlığından sorumlu kurumlar tarafından sıkı bir denetim yapılması zorunludur.
Denetimler yapılmalı ve önlemlerde en küçük bir eksik olduğu takdirde AVM hemen kapatılmalıdır.
Yapılması gereken bu…
Umarız ki, yapılır da oluşan sakıncalar en aza iner.
