Hayvanlar, insanlara çoğu zaman arkadaşlık eder, dostumuz olurlar. Hayvanların insanlara psikolojik olarak iyi geldiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bizleri stresten uzak tutarlar, çocuklarımızın empati yeteneğini geliştirirler.
Çocukluk yıllarım, Sivrihisar’ın, Koçaş Köyü’nde geçti. O yıllarda, köyde pek çok koyun sürüsü vardı. Her sürüde de en az 5 tane Akbaş Çoban Köpeği mevcuttu. Akbaş Köpekleri, kurt, çakal gibi yabani hayvanlara ve yabancılara karşı, çok saldırgan oldukları için de tercih edilirlerdi.
Akbaş Köpekleri, beyaz, kısa veya uzun tüyleri, kulak üstü, omuz, bel ve sağrı çok açık balköpüğü renginde olurdu. İri cüsseli olmasına rağmen, güzel ve zarif görünümlü idi. Kafatası hafifçe basık, üst dudakları biraz sarkıktı. Gözler orta büyüklükte, kahverenginin açık ve koyu tonlarında idi. Burnu siyah ve kahverengi tonlarda olanlar da vardı. Boyun orta uzunlukta ve kaslı, dişler güçlü ve düzgün sıralı göğüs kafesi geniş, gövde uzunca, kaburgalar kavisli, bacaklar adaleli idi. Özgürlüğüne de çok düşkündü.
Akbaşlar Köpekleri, şüpheci, saldırgan oldukları gibi, zeki ve cesurdular. Himayesine girdiği sürüyü ve birlikte yaşadığı insanları korur ve kollardı. Bir koyun sürüsünü dağıtmadan ağıla kadar getirebilirdi. Aynı zamanda saf kan ve nesline de sahip bir köpekti, başka tür köpeklerle çiftleşmediği için de, bugüne kadar neslini devam ettirmiştir.
Türk çoban köpeği olan Akbaş, Anadolu’nun en eski koruma ve çoban köpeği ırkıdır. Sivrihisar ve yöresinde sürü koruma köpeği olarak yetiştirilmektedir. Süt beyazı post rengine sahip, çekik karınları, derin göğüs kafesleri, uzun bacakları ve kaslı vücutları ile oldukça çevik ve hızlı köpeklerdir.
Yüksek ancak hantal yapıda değildir. Vücut ile orantılı zarif bir kafa yapısına sahiptir. Hareket halinde ya da alarm durumunda kalçanın üzerinde içe doğru sarmal kuyruk tutuşu özeldir. Erkek ve dişiler arasında morfolojik yapı (vücut uzunluğu, kafa büyüklüğü, kemiklilik) bakımından farklılıklar belirgindir.
Himayesinde gördüğü inek, koyun gibi hayvanlara ve birlikte yaşadığı insanlara karşı çok korumacı davranır. Ama kurt, çakal, ayı gibi hayvanlara karşı çok saldırgan olur. Akbaş köpekleri doğaları gereği korumacı ve şüphecidirler. Evine gelen konuklara da kuşkuyla bakar. Bir koyun sürüsünü dağıtmadan tek başına ağıla kadar getirebilir.
Sivrihisar ve ülke genelinde, “AKBAŞ KÖPEĞİ” ile ciddi çalışmalar var. Her yıl Sivrihisar’da, “AKBAŞ KÖPEĞİ FESTİVALİ” yapılıyordu. Dereceye giren köpek sahiplerine kupa veriliyordu. 2. Akbaş Köpekleri Festivali 1 Kasım 2009 tarihinde Sivrihisar’da yapılmıştı.
Geçmiş yıllarda Sivrihisar’da yapılan festivale katılmadık. Ancak Festivalde, Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cafer Tepeli ve Ankara Üniversitesi Doç. Dr. Fatih Atasoy Akbaş köpekleri hakkında sunum yaptı. Bodrum'dan gelen, Uluslararası Akbaş Çoban Köpekleri Derneği üyeleri de etkinliğe katılarak bu alandaki çalışmalarını aktardı. Akbaş kitabının yazarı Doğan Kartay ise bir konuşma yapmıştı.
Türkiye'de Batı ve Orta Anadolu Bölgesi'nde yaşamakta olan AKBAŞ KÖPEKLERİ, bundan 3000 yıl önce üretildiği ve atalarının diğer çoban köpekleri olabileceği sanılmaktadır. Ayrıca bazı kişilerce, Avrupa'da yaşayan Pyrenean Mountain Dog, Tatra Mountain Dog, Kuvarsz ve Komondor gibi iri beyaz ırklarla da bir akrabalığı olduğu düşünülmektedir.
AKBAŞ KÖPEĞİ, uluslararası sürü bekçileri dünyasında tanınan bir köpektir. Kangal Çoban Köpeğinden çok daha önce Amerika’ya tanınmış olması şaşırtıcıdır. İlk Akbaş, hamile olarak, 1978’de David ve Judith Nelson tarafından Amerika’ya götürülmüştür.
1979’da The Akbas Dog Association of Amerika (ADAA) kuruldu. (Merkezi Kanada’da Uluslararası Akbaş Derneği kuruldu) Akbaş bir iş köpeği olduğundan hemen çiftliklere yerleştirilerek iş kapasiteleri test edilmeye başlandı.
Aynı yıllarda Amerikan Tarım Bakanlığı, yırtıcı hayvanlara karşı sürü bekçileri değerlendirme programı yürütmekteydi. 1986’da programın sonuçları açıklandı. Akbaş, Pirene Dağ Köpeği ve Maremma Çoban Köpeği ile birlikte en etkili üç çoban köpeğinden biri seçilmişti.
Ülkemizde de, Türk Çoban Köpekleri ile ilgili çalışmalar var. 1994 yılında Türk Çoban Köpekleri’nin ıslahı ve korunması amacıyla Tarım Bakanlığı TİGEM Karacabey Tarım İşletmeleri’nde Yüksek Mühendis Mustafa Velioğlu başkanlığında Akbaşların üretimi ve iyileştirilmesi çalışmalarına başlandı.
. 1996 yılında ise Konya Selçuk Üniversitesi tarafından yapılan uluslararası ‘TÜRK ÇOBAN KÖPEKLERİ SEMPOZYUMU’nda, ‘Türk Çoban Köpeği’ tanımı üst kimlik olarak Dünya’ya deklare edilmiştir. Aynı yıl Dr. Cafer Tepeli tarafından ülkemizde Akbaşların araştırılması ve bilimsel yöntemlerle üretilmesi çalışmaları başlatılmıştır. Ayrıca aynı yıllarda, ‘Türk Çoban Köpekleri’ ırkları için ODTÜ Biyoloji Bölümünde Genetik araştırma çalışmaları başlatmıştır.
Sivrihisar’ da, Akbaş öpekelri’ nin, korunması, tanıtımı, üretimi ve ıslahı için ciddi çalışmalar yapılmaktaydı. Ayrıca ilçe de “ Sivrihisar Akbaş Çoban Köpekleri Koruma ve Geliştirme Derneği” de kurulmuştu.. Sivrihisar’da ikinci Akbaş Çoban Köpekleri Festivalinde Akbaş Çoban Köpeği yetiştirme ve üretme çiftliği de törenle açılmıştı.
Akbaş çoban köpeklerinin, ıslahı ve üretimi yönündeki çalışmaların daha sistemli yapılması maksadıyla Sivrihisar Kaymakamlığı, Sivrihisar Belediyesi ve İlçe Tarım Müdürlüğü işbirliğiyle geliştirilen projeler, daha da geliştirilmelidir.
Ayrıca Akbaş Köpeği ile ilgili çalışmalar İl bazında ele alınmalı, bölgede Akbaş Köpeği üzerindeki araştırmalar devam etmeli, halk bilgilendirilmeli, bu alanda yapılacak olan ulusal ve uluslararası alandaki çalışmalar yakından takip edilmelidir. Bölgemizdeki değerlere, sahip çıkılmalı her kesimde üzerine düşen görevi de eksiksiz yapmalıdır. Çünkü bu değerler, torunlarımızın bize emanetidir.
